Kurtuluşun Sembolü Bandırma Vapuru'nun Hikayesi
Büyük önder Mustafa Kemal Paşa'nın 16 Mayıs 1919'da büyük mücadelenin ilk adımını atmak için yola çıktığı Bandırma Vapuru'nda, vatan sevgisiyle dolu 22 kurmay subay ve 25 erbaş vardı. İşte tarihi yolculuğun detayları...
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda önemli bir rol oynayan Bandırma Vapuru, 1878'de İskoçya'da inşa edildi. Birkaç kez el değiştirdikten sonra 1894'te "Panderma" adıyla Osmanlı Devleti'nin denizlerinde yük ve yolcu taşımaya başladı. Osmanlı Seyrüsefain İdaresi tarafından 28 Ekim 1910'da adı "Bandırma" olarak değiştirildi ve posta vapuru olarak hizmet vermeye başladı.
Mondros Mütarekesi'nden sonra bölgedeki asayişi sağlamak için 30 Nisan 1919'da 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal ve silah arkadaşları için Bandırma Vapuru kurtuluşun anahtarı oldu. Mevcut gemiler Almanya'ya bakım için gönderildiğinden, Samsun'a yolculuk için Bandırma Vapuru seçildi. O dönemde 41 yaşında olan vapur, sadece Marmara Denizi'nde çalışabiliyor ve Karadeniz'in hırçın dalgalarına dayanma gücü oldukça zayıftı. Ancak bu, Mustafa Kemal Paşa için bir engel teşkil etmedi.
Zorlu şartlara rağmen Mustafa Kemal Paşa, yanına 22 kurmay subay ve 25 erbaşı alarak 16 Mayıs 1919'da Samsun'a hareket etti. Üç günlük bir yolculuğun ardından, 19 Mayıs sabahı puslu bir pazartesi günü Samsun sahiline ulaştılar ve kurtuluş yolundaki ilk adımı attılar. Bu tarihi gemi ise 1924'te hizmet dışı bırakıldı.
"5 Yıl Sonra Iskartaya Çıkarıldı"
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nasrullah Uzman, Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının Samsun yolculuğunu anlattı. 1908-1938 arasında "Bandırma" isimli dört vapurun bulunduğunu belirten Uzman, Mustafa Kemal Paşa'nın kullandığı vapurun bunlardan biri olduğunu söyledi. Uzman, "Vapur, 1919'da 41 yaşındayken, Mustafa Kemal Paşa ise Samsun'a çıktığında 38 yaşındaydı. Vapur, o kadar eskiydi ki Samsun yolculuğundan 5 yıl sonra ıskartaya çıkarıldı." dedi.
Vapurun batırılacağına dair birkaç istihbarat alındığını belirten Uzman, vapurda Mustafa Kemal Paşa ile birlikte 22 kurmay subay ve 25 erbaşın bulunduğunu, toplamda 79 yolcu, 6 at ve 1 arabanın envanterinin İngiltere'ye bildirildiğini söyledi. Karadeniz İngiliz işgali altında olduğundan, İstanbul’dan hareket edecek gemiler vize almak zorundaydı. Harbiye Nezareti, 14 Mayıs'ta İngiliz İşgal Kumandanlığı'ndan vize aldıktan iki gün sonra tarihi yolculuk başladı. Mustafa Kemal Paşa kesinlikle bu yolculuktan taviz vermedi ve sahil şeridini kullanarak Samsun'a ulaştılar. 16 Mayıs öğlen başlayan yolculuk, 19 Mayıs sabahı Samsun'da son buldu.
"Vapurdakiler Oldukça Önemli İsimlerdi"
Mustafa Kemal Paşa'nın Bandırma Vapuru'ndaki yol arkadaşlarına da değinen Uzman, "Vapurdakiler oldukça önemli isimlerdi. Paşayla birlikte milli mücadeleyi cephede ve Meclis'te yönettiler. Cumhuriyetin ilanından sonra ise devlet kadrolarında önemli pozisyonlarda yer aldılar." dedi.
Cumhuriyetin ilanından sonra Sağlık Bakanı ve Atatürk'ün vefatının ardından başbakanlık yapan Refik Saydam'ın da vapurda bulunduğunu belirten Uzman, "Vapurda bulunanlardan biri de Hüsrev Gerede idi. Hem milletvekilliği hem de diplomat olarak görev yaptı. Kazım Dirik, Refet Bele gibi birçok isim Mustafa Kemal Paşa'yla Samsun'a çıkan ekibin içindeydi." şeklinde konuştu.